Umowa o pracę to podstawowy rodzaj sposobu zatrudnienia w Polsce. Wiąże się z wieloma przywilejami dla pracownika. Powszechnie jest najbardziej wiarygodną formą zatrudnienia z perspektywy banków, oferujących kredyty i pożyczki. Jakie są rodzaje umów o pracę?
Umowa o pracę – najważniejsze informacje
Zgodnie z obowiązującym prawem umowa o pracę jest de facto jedyną formą zatrudnienia, w której występuje stosunek pracy. Nie można tego samego powiedzieć o umowach cywilnoprawnych – umowie o dzieło i umowie zlecenie. Podczas gdy obydwie powyższe formy są regulowane przez Kodeks cywilny, umowa o pracę podlega wykładni Kodeksu pracy.
W ujęciu prawno-formalnym umowa o pracę polega na złożeniu oświadczeń woli obydwu stron – pracownika i pracodawcy – dotyczących nawiązania stosunku pracy. Ten zaś odbywa się na wskazanych przez umowę warunkach w zgodzie z przepisami Kodeksu pracy. W każdym aspekcie przedstawiany dokument stwierdza istnienie stosunku pracy i ma charakter dwustronnie zobowiązujący.
Bez względu na rodzaj, np. umowę o pracę na czas nieokreślony, umowę na czas określony, zawsze konieczne jest podanie w dokumencie konkretnych obowiązków, które należeć będą do pracownika. Podobnie jest w wynagrodzeniem, jego wysokością brutto i netto, a także sposobem jego dostarczenia (numer rachunku bankowego). Osoby zatrudnione na podstawie przedstawianej formy objęte są ponadto przepisami, regulującymi między innymi minimalne wynagrodzenie miesięczne, które z czasem ulega zmianom.
Rodzaje umów o pracę – umowa o pracę na czas nieokreślony
Z perspektywy pracowników powszechnie uznaje się za najbardziej korzystną umowę o pracę na czas nieokreślony. Stwierdza ona bowiem stosunek pracy, który nie jest poddany ograniczeniu czasowemu. W związku z tym zapewnia najpełniejszy wymiar ochronny dla stosunku pracy między obydwiema stronami.
Umowa o pracę na czas nieokreślony potocznie nazywana jest także umową bezterminową. Brak oznaczenia końcowego terminu zatrudnienia przekłada się na jej dużą atrakcyjność dla pracownika. Każda umowa powinna zawierać następujące elementy:
- określenie rodzaju pracy i głównego miejsca jej wykonywania,
- wynagrodzenie pracownika brutto / netto,
- termin rozpoczęcia pracy,
- wymiar czasu pracy,
- dokładne dane identyfikacyjne obydwu stron umowy,
- podpisy pracownika i pracodawcy.
Umowa o pracę na czas określony – co trzeba wiedzieć?
W skład grupy umów terminowych wchodzi właśnie umowa o pracę na czas określony. Zawierana jest między pracownikiem i pracodawcą do końca danego terminu, ustalonego przez obydwie strony. Co ważne, może ona precyzować ten termin albo w sposób kalendarzowy (konkretny miesiąc, dzień), albo poprzez wyznaczenie faktu, który ma w przyszłości nastąpić, na skutek którego umowa przestanie obowiązywać. Oczywiście w tym drugim wariancie, aby nie dopuścić do nadużyć, zdarzenia muszą mieć charakter sprawdzalny i nie mogą być arbitralne.
Umowa o pracę na zastępstwo i umowa przedwstępna
Nieco inaczej sytuacja wygląda w zakresie dwóch innych rodzajów – umowy o pracę na zastępstwo i umowy przedwstępnej. W pierwszym wypadku konieczne jest stwierdzenie takich czynników, które nie są przewidziane dla standardowej umowy na czas określony. Kryterium terminowości jest tutaj spełnione, wobec czego taki dokument również dokładnie precyzuje czas trwania stosunku pracy. Umowa na zastępstwo może być zawarta z nowym pracownikiem na skutek niezawinionej nieobecności pracownika, pozostającego w stosunku pracy. Nieobecność może być powodowana chorobą, urlopem macierzyńskim, wychowawczym lub bezpłatnym.
Z kolei umowa przedwstępna jest rodzajem umowy o pracę, który zobowiązuje obydwie strony do podpisania w przyszłości umowy właściwej. Konstrukcja dokumentu jest prosta, umowa powinna zawierać termin przejścia na umowę definitywną, chociaż nie jest to obligatoryjne.
Wypowiedzenie umowy o pracę – co trzeba zrobić? Kiedy następuje?
Umowy cywilnoprawne, ze szczególnym uwzględnieniem umów o dzieło, w praktyce mogą być rozwiązane natychmiastowo w dowolnym momencie. Regulowane przez warunki Kodeksu pracy wypowiedzenie umowy o pracę jest bardziej skomplikowane. Polega na złożeniu pisma skutkującego rozwiązaniem umowy – zakończeniem stosunku pracy. Może być przedstawione przez obydwie strony. Wyróżnia się wypowiedzenie o umowy o pracę na podstawie porozumienia stron, rozwiązanie z zachowaniem okresu wypowiedzenia oraz bez zachowania tego okresu.
